Aswoensdag
Komende woensdag begint de Veertigdagentijd. Door de
coronapandemie kan het carnaval niet of alleen in zeer afgeslankte vorm
worden gevierd. Voor velen in ons bisdom vormt dat een grote
teleurstelling en een groot offer. Wij worden uitgenodigd om in de
komende weken na te denken over het lijden, het sterven en de opstanding
van Christus. Langs de weg van het kruis heeft Christus nieuw leven
ontvangen.
Maar wij worden ook uitgedaagd na te denken over ons eigen leven. Bij
het askruisje, dat op Aswoensdag in aangepaste vorm wordt uitgereikt,
kunnen twee Schriftteksten worden uitgesproken: gedenk mens dat je stof bent of bekeer je en geloof het Evangelie. Als mensen zijn wij breekbaar en kwetsbaar. Wij zijn maar stof. Maar
tegelijk zijn wij ook mensen met een hoge roeping. Steeds weer worden we
uitgenodigd om ons naar Jezus toe te keren en trouw zijn Evangelie
zichtbaar te maken door op een vernieuwde wijze te gaan leven. De
komende Veertigdagentijd is immers een tijd van bekering en
levensvernieuwing. Een tijd van verzoening ook. God keert zich in
Christus tot ons; wij worden uitgenodigd ons tot Hem te keren. Wij zijn
geroepen om onze relatie met God, met elkaar en onszelf opnieuw te
verdiepen. Christus geeft ons in het Evangelie van Aswoensdag concrete
aanwijzingen hoe wij dat in het vat kunnen gieten.
Overvloedige gerechtigheid
Het Evangelie van Aswoensdag vormt een deel van de Bergrede van
Jezus. Als een nieuwe Mozes geeft hij in deze rede in zekere zin de
grondwet van het Koninkrijk dat God wil realiseren. En dan gaat het om
overvloedige gerechtigheid. Een gerechtigheid die groter moet zijn dan
die van Schriftgeleerden en Farizeeën. Of zoals een theoloog wel eens
gezegd heeft: het gaat om meer dan het gewone. Vandaag wordt die
gerechtigheid op drievoudige wijze uitgewerkt. Het gaat om aalmoezen
geven, om gebed en vasten.
Het goede doen
Het geven van aalmoezen, kunnen wij actualiseren met woorden
als naastenliefde, gerechtigheid en solidariteit. Israël denkt in termen
van het verbond. God heeft met zijn geliefde volk Israël een verbond
gesloten. En dat betekent dat er binnen het verbondsvolk gerechtigheid
moet heersen. Dit bijbels pathos voor gerechtigheid heeft onze
samenleving gestempeld. Maar tegelijkertijd is er levensgroot het gevaar
van onverschilligheid. Paus Franciscus waarschuwt regelmatig tegen deze
verleiding en vraagt ons om alert te zijn als het gaat om de zorgen en
noden van onze naasten. Worden wij echt geraakt door de ellende van de
armen in onze wereld? Door de nood van miljoenen vluchtelingen? Door de
zorgen van de daklozen, vaak vlakbij in onze omgeving? Door de
eenzaamheid van niet weinig alleenstaanden? Wij krijgen vanaf vandaag 40
dagen om ons bewust te worden dat wij geroepen zijn tot verbondenheid
met de kleinen en kwetsbaren van deze wereld. In kracht van de Heilige
Geest kunnen wij ons oefenen in solidariteit waarbij de linkerhand niet
hoeft te weten wat de rechterhand doet.
Mensen van gebed
Christus spreekt niet alleen over een horizontale gerechtigheid
ten opzichte van onze naasten. Maar ook over een verticale
gerechtigheid. Hij spreekt over het gebed. Jezus zelf is bij uitstek een
bidder. Wij kunnen zeggen dat het gebed het leven van Christus heeft
gedragen. Steeds weer lezen wij in het Nieuwe Testament dat Jezus tijd
vrij maakt voor het gesprek met God die Hij zijn Vader noemt. Hij bidt
vaak in de vrije natuur maar ook in de synagogen van het joodse land en
bij gelegenheid van de feesten van Israël is Hij in de grote Tempel van
Jeruzalem. De komende Veertigdagen kunnen wij gebruiken om onze band met
God biddend te verdiepen.
Persoonlijke matiging
Christus spreekt niet alleen over aalmoezen en gebed maar noemt
nog een derde dimensie van de gerechtigheid: het vasten. In de Bijbelse
spiritualiteit is dat een belangrijk element. In het Evangelie horen
wij dat ook onze Heer perioden van vasten heeft gekend. In het recente
verleden zijn heel veel vormen van vasten in snel tempo verdwenen.
Tegelijk zie ik de laatste jaren bij steeds meer christenen, zowel
rooms-katholiek als protestant, het verlangen om deze Veertigdagentijd
ook een echte vastentijd te laten zijn. Zij zoeken én vinden nieuwe
vormen om het vasten inhoud te geven. Zo kunnen mensen zichzelf
leegmaken zodat er meer ruimte komt voor de overdenking van de werkelijk
belangrijke vragen van het bestaan. Wat is de zin van mijn leven? Waar
ben ik mee bezig? Wat zijn de prioriteiten in mijn bestaan? Dien ik met
al mijn slaven en sloven werkelijk de Heer en de ander of draait alles
rond mijn eigen dikke ik?
Op weg naar Pasen
Wij leven in bijzondere tijden. Koning Winter heeft toegeslagen
met een flinke pak sneeuw en stevige vorst in de nacht. Voor met name
kinderen en schaatsers een reden tot plezier. Zo kunnen wij in een witte
wereld de coronapandemie even op de achtergrond schuiven. Maar helaas
is de verwachting dat de crisis ons langer in de greep zal houden dan
tot recent werd verwacht. Nieuwe varianten van het virus zorgen voor
extra besmettingen en het vaccinatieprogramma heeft om verschillende
redenen vertraging opgelopen. Het gevolg is dat de vrijheidsbeperkingen
langer duren. De hoop op versoepelingen van de maatregelen is voorlopig
vervlogen. En dat valt de meeste van ons steeds zwaarder. Eenzame mensen
voelen zich nog eenzamer. En gezinnen met kinderen hebben vaak te maken
met extra zorgen en onderlinge spanningen. Juist nu worden wij
opgeroepen om moed te houden. Maar dat is vaak gemakkelijker gezegd dan
gedaan. Christenen leven met een wenkend perspectief. Niet een
onzichtbaar virus regeert de wereld maar onze God. Hij is immers de Heer
van de werkelijkheid. Onze relatie met Hem kan ons hopelijk veerkracht
geven. In deze tijd worden de dagen weer langer. De lente komt nabij.
Meer licht en minder duisternis in de natuur. Laten wij hopen dat er
spoedig ook meer licht mag komen in onze samenleving en ons eigen
bestaan. Wij snakken allemaal naar meer vrijheid en een meer ontspannen
leven. In de komende weken, op weg naar het opstandingsfeest van
Christus, kunnen wij onze band met God, met onze naasten en onszelf
opnieuw verdiepen en versterken. Drievoudige gerechtigheid realiseren
als uitdaging voor de komende Veertigdagentijd. Ik wens u oprecht veel
inspiratie en veerkracht. Ook om anderen bij te staan. Juist nu moeten
wij allen die in somberheid dreigen weg te zinken, niet in de steek
laten maar juist een hart onder de riem steken. Pasen betekent nieuw en
ander leven voor Christus. Het Paasfeest geeft hopelijk aan ieder van
ons uitzicht op nieuw en bevrijd leven voor Gods aangezicht.
Mgr. dr. Gerard de Korte